DOI: https://doi.org/10.32515/2664-262X.2020.3(34).54-65

Теоретичне обґрунтування експлуатаційних властивостей деталей автомобілів, зміцнених композиційними покриттями, методом кластерних компонентів

В.В. Аулін, І.Ф. Василенко, М.В. Красота

Об авторах

В.В. Аулін, професор, доктор технічних наук, Центральноукраїнський національний технічний університет, м. Кропивницький, Україна

І.Ф. Василенко, доцент, кандидат технічних наук, Центральноукраїнський національний технічний університет, м. Кропивницький, Україна

М.В. Красота, доцент, кандидат технічних наук, Центральноукраїнський національний технічний університет, м. Кропивницький, Україна

Анотація

У статті теоретично обґрунтовано експлуатаційні властивості деталей автомобілів, зміцнених композиційними покриттями, з використанням методу кластерних компонентів. Вибираючи різні набори параметрів, а також варіюючи систему обмежень на них, можна здійснити формування комплексу експлуатаційних властивостей деталей. Для спрощення моделі впакування композиційних покриттів і матеріалів прийнято вважати наповнювачі різного складу, ізометричної форми та однакового розміру Запропоновані їх регулярні структури, що відповідають упаковці куль однакового розміру. Показано, що такі упаковки утворюють решітки аналогічні атомним кристалічним структурам. Виявлено залежності функції властивостей композиційних покриттів від вмісту кожного з видів кластерних компонентів. Метод кластерних компонентів, описуючи зміни властивостей композиційних покриттів від співвідношення компонентів, дає можливість управляти комплексом експлуатаційних властивостей й отримати якісні покриття для підвищення довговічності деталей, систем і агрегатів автомобілів.

Ключові слова

композиційне покриття, кластерний компонент, упаковка, експлуатаційні властивості

Повний текст:

PDF

Посилання

1. Aulin, V.V. (2006). Znosostiikist heterohennykh kompozytsiinykh materialiv ta pokryttiv v umovakh abrazyvnoho znoshuvannia. [Wear resistance of heterogeneous composite materials and coatings under conditions of abrasive wear]. Praci Tavrijskoyi derzhavnoyi agrotehnichnoyi akademiyi – Works of the Tavriya State Agrotechnical Academy, 39, 38-43 [in Ukrainian].

2. Aulin, V.V. (2003). Abrazyvna znosostiikist lazerno-modyfikovanykh kompozytsiinykh pokryt [Abrasive wear resistance of laser-modified composite coatings]. Zbirnyk naukovykh prats KDTU. Tehnika v silskogospodarskomu virobnictvi, galuzeve mashinobuduvannya, avtomatizaciya – Collection of scientific works of KSTU. Machinery in agricultural production, industrial engineering, automation, 12, 219-223 [in Ukrainian].

3. Aulin, V.V., Bobrickij, V.M., & Batyehin, V.B. (2005). Vikoristannya koncentrovanih potokiv energiyi pri formuvanni lokalnih zmicnenih zon ta kompozicijnih pokrittiv na detalyah mashin [The use of concentrated energy flows in the formation of local reinforced zones and composite coatings on machine parts]. Mashinostroenie i tehnosfera XXI veka. Sb. trudov XII mezhdunar. nauchn.-tehn. konf. v g. Sevastopole 12-17 sentyabrya 2005 – Mechanical engineering and technosphere of the XXI century. Sat. Proceedings of the XII International. scientific and technical conf. in Sevastopol, September 12-17, 2005, 1, 30-31.Donetsk: DonSTU [in Ukrainian].

4. Aulin, V.V., Bobrickij, V.M., & Zlatopolskij, F.J. (2005). Vpliv na znosostijkist kompozicijnih materialiv procesiv, shcho protikayut na mezhi yih skladovih [Influence on wear resistance of composite materials of the processes proceeding on the border of their components]. Inzheneriya poverhnosti i renovaciya izdelij. Materialy 4-j mezhdunarodnoj nauchn.-tehn. konf., 24-26 maya 2005, g. Yalta – . Surface engineering and product renovation. Materials of the 4th international scientific and technical. Conf., May 24-26, 2005, Yalta (pp. 289-291). K.: ATM of Ukraine [in Ukrainian].

5. Aulin, V.V. (2003). Stvorennia kompozytsiinykh dyspersno-zmitsnenykh pokryttiv na detaliakh SHT z vykorystanniam lazernoho vyprominiuvannia [Creation of composite disperse-strengthened coatings on details of agricultural machinery using laser radiation] Konstruyuvannya, virobnictvo ta ekspluataciya silskogospodarskih mashin – Design, manufacture and operation of agricultural machinery, 33, 310-316 [in Ukrainian].

6. Chernovol, M.I., Aulin, V.V., & Solovyh, E.K.(2003). Vosstanovlenie detalej selskohozyajstvennoj tehniki kompozicionnymi materialami s primeneniem lazernogo izlucheniya [Restoration of parts of agricultural machinery with composite materials using laser radiation]. Svarka. Kontrol. Renovaciya – 2003. Trudy tretej mezhdunarodnoj nauchn.-tehn. konf. (g. Ufa, 27-31 oktyabrya 2003 g.) – Welding. Control. Renovation - 2003. Proceedings of the third international scientific and technical. conf. (Ufa, October 27-31, 2003) 308-313 [in Russian].

7. Chernovol, M.I., & Aulin, V.V. (2005) Uprochnenie detalej mashin kompozicionnymi pokrytiyami [Reinforcement of machine parts with composite coatings]. AFES2005 Proceeding. The sixth international scientific forum aims for future of engineering science. – march 23-30. 2005, 86-91 Hong-Kong [in Russian].

8. Aulin, V.V., Bobrickij, V.M., & Zlatopolskij, F.J. (2005). Vpliv na znosostijkist kompozicijnih materialiv procesiv, shcho protikayut na mezhi yih skladovih [Influence on wear resistance of composite materials of the processes proceeding on the border of their components]. Inzheneriya poverhnosti i renovaciya izdelij. Materialy 4-j mezhdunarodnoj nauchn.-tehn. konf., 24-26 maya 2005, g. Yalta – . Surface engineering and product renovation. Materials of the 4th international scientific and technical. Conf., May 24-26, 2005, Yalta (pp. 289-291). K.: ATM of Ukraine [in Ukrainian].

9. Aulin, V.V. (2006). Vplyv kharakterystyk komponentiv kontaktuiuchykh kompozytsiinykh materialiv i pokryttiv na parametry ta vlastyvosti zony tertia [Influence of characteristics of components of contacting composite materials and coatings on parameters and properties of friction zone]. Problemi tribologiyi (Problems of tribology), 4 (42), 110-112 [in Ukrainian].

10. Aulin, V.V. (2003). Trybotekhnichni vlastyvosti deiakykh kompozytsiinykh pokryttiv [Tribotechnical properties of some composite coatings]. Visnyk HDGUSG. Pidvishennya nadijnosti vidnovlenih detalej mashin – Bulletin of HSTUAC. Improving the reliability of restored machine parts, 14, 170-174 [in Ukrainian].

11. Kanovich, M.Z., & Trofimov, N.N.(2003). Soprotivlenie kompozicionnyh materialov: monografiya [Resistance of Composite Materials: Monograph]. M.: Mir [in Russian]

12. Savulyak, V.I. (2004). Naukovi zasady formuvannia na splavakh zaliza kompozytsiinykh metalokarbidnykh shariv zi stabilnymy strukturamy ta pidvyshchenymy trybotekhnichnymy kharakterystykamy [Scientific bases of formation on iron alloys of composite metal-carbide layers with stable structures and the raised tribotechnical characteristics]. Extended abstract of Doctor’s thesis. K. [in Ukrainian].

13. Aulin, V.V., Solovih, Ye.K., Bobrickij, V.M., & Zhulaj, O.Yu. (2006). Modelyuvannya procesiv formuvannya strukturozalezhnih vlastivostej pri proektuvanni kompozicijnih materialiv i pokrittiv [Modeling of processes of formation of structure-dependent properties at designing of composite materials and coverings]. Sbornik trudov XIII Mezhdunarodnoj nauchn.-tehn. konf. 11-16 sentyabrya 2006 g. v Sevastopole – Collection of works of the XIII International scientific and technical conf. September 11-16, 2006 in Sevastopol, Vol. 5, 231-239. Donetsk: DonSTU [in Ukrainian].

14. Aulin, V.V., & Bisyuk, V.A. (2010). Prohramno-tekhnichni zasoby avtomatyzovanoi systemy keruvannia tekhnolohichnym protsesom zmitsnennia detalei kompozytsiinymy materialamy [Software and hardware of the automated control system of technological process of strengthening of details by composite materials]. Integrovani intelektualni roboto-tehnichni kompleksy (IIRTK 2010). Tretya mizhnarodna nauk.-prakt. konf. 24-26 travnya 2010 roku, Kiyiv, Ukrayina – Integrated intelligent robotic systems (ІІРТК 2010). The third international scientific-practical. conf. May 24-26, 2010, Kyiv, Ukraine, 143-145 [in Ukrainian].

15. Aulin, V.V., Chernovol, M.I., & Bisyuk, V.A. et al. (2010). Pat. 47581 Ukrayina. Sposib avtomatizaciyi keruvannya temperaturoyu naplavlennya kompozicijnogo pokrittya [Patent 47581 Ukraine, Method of automation of temperature control of surfacing of composite coating]. №u200909294; 10.02.2010; Statement №3 [in Ukrainian].

16. Aulin, V.V., Bisyuk, V.A., Vihrova, L.G., & Bobrickij, V.M. (2005). Pat. № 8907 Ukrayina. Sposib bagatokomponentnogo dozuvannya sipkogo materialu [Patent № 8907 Ukraine. Method of multicomponent dosing of bulk material] №u200502779; 15.08.2005; Statement №8 [in Ukrainian].

17. Chernovol, M.I., Aulin, V.V., & Bisyuk, V.A. (2012). Zalezhnist yakosti vid kerovanykh parametriv indukcijnogo naplavlennya zmicnyuyuchikh kompozicijnykh pokryttiv [Dependence of quality on controlled parameters of induction surfacing of reinforcing composite coating]. Integrovani intelektualni robototehnichni kompleksi (IIRTK-2012). Tezi p'yatoyi mizhnar. nauk.-prakt. konf. 15-16 travnya 2012 roku, Kiyiv, Ukrayina – Integrated intelligent robotic complexes (ІІРТК-2012). Abstracts of the Fifth International. scientific-practical conf. May 15-16, 2012, Kyiv, Ukraine, 216-218 [in Ukrainian].

18. Aulin, V.V. (2004). Vyznachennya ob'yemnogo vmistu napovnyuvacha v antyfrykcijnomu kompozycijnomu pokritti [Determination of the bulk content of the filler in the antifriction composite coating]. Mashinoznavstvo – Mechanical Engineering, 7 (85), 49-53 [in Ukrainian].

19. Aulin, V.V. (2006). Deyaki pitannya fizyki stvorennya ta matematychnogo modelyuvannya vlastivostej kompozycijnykh pokrittiv tribotehnichnogo pryznachennya [Some questions of physics of creation and mathematical modeling of properties of composite coverings of tribotechnical appointment]. Problemi tribologiyi (Problems of tribology) – Problems of tribology, 4 (42), 88-100 [in Ukrainian].

20. Aulin, V.V., Zynovyk, M.A., & Dubovyk, V.O. (2007). Fizyko-himichni osnovy stvorennya kompozycijnykh materialiv trybotehnichnogo pryznachennya iz strukturoyu shpineli [Physico-chemical bases of creation of composite materials of tribotechnical appointment with structure of spinel]. Problemi tribologiyi (Problems of tribology) – Problems of tribology, 2 (44), 63-66 [in Ukrainian].

21. Aulin, V.V. (2015). Trybofizichni osnovi pidvyshchennya znosostijkosti detalej ta robochukh organiv silskogospodarskoyi tekhniki [Tribophysical bases of increase of wear resistance of details and working bodies of agricultural machinery]. Extended abstract of Doctor’s thesis. Hmelnickij. [in Ukrainian].

22. Vasylenko, I.F. (2014). Doslidzhennya vlastyvostei kompozytsiinykh pokryttiv, nanesenykh kontaktnym navariuvanniam poroshkovykh drotiv [Investigation of the properties of composite coatings applied by contact welding of cored wires]. Zbirnyk naukovykh prats KNTU. Tekhnika v s/h vyrobnytstvi, haluzeve mashynobuduvannia, avtomatyzatsiia – Collection of scientific works of KSTU. Machinery in agricultural production, industrial engineering, automation, 27. 60-67 [in Ukrainian].

23. Vasylenko, I.F. (2015). Vybir materialiv poroshkovykh drotiv dlia nanesennia kompozytsiinykh pokryttiv [Selection of cored wire materials for composite coatings]. Zbirnyk naukovykh prats KNTU. Tekhnika v s/h vyrobnytstvi, haluzeve mashynobuduvannia, avtomatyzatsiia – Collection of scientific works of KNTU. Machinery in agricultural production, industrial engineering, automation, 28, 154-159 [in Ukrainian].

24. Aulin, V.V., & Bobrytskyi, V.M. (2014). Kompiuterne modeliuvannia poliv temperatur ta napruzhen v kompozytsiinykh materialakh ta pokryttiakh pry yikh formuvanni, terti ta znoshuvanni [Computer modeling of temperature and stress fields in composite materials and coatings during their formation, friction and wear]. Zbirnyk naukovykh prats KNTU. Tekhnika v s/h vyrobnytstvi, haluzeve mashynobuduvannia, avtomatyzatsiia – Collection of scientific works of KNTU. Machinery in agricultural production, industrial engineering, automation, 27, 235-245 [in Ukrainian].

25. Aulin, V.V. (2006). Pole napruzhen v kompozytsiinomu materiali ta kompozytsiinomu pokrytti v umovakh tertia kovzannia [Stress field in composite material and composite coating under sliding friction conditions]. Zb. nauk. prats LNAU – Collection of scientific works of LSAU, 65(88), 13-20 [in Ukrainian].

26. Aulin, V.V. (2005) Stan pytannia teorii znosu kompozytsiinykh materialiv i pokryttiv [The state of the theory of wear of composite materials and coatings]. Visnyk KhNTUSH im. Petra Vasylenka, Tekhnichnyi servis APK, tekhnika ta tekhnolohii u silskohospodarskomu mashynobuduvanni – Bulletin of KhSTUAC. Technical service of agro-industrial complex, technics and technologies in agricultural mechanical engineering, 40, 82-87 [in Ukrainian].

27. Chernovol, M.I., & Aulin, V.V. (2006) Fizychni osnovy stvorennia kompozytsiinykh materialiv i pokryttiv trybotekhnichnoho pryznachennia. Фізичні основи створення композиційних матеріалів і покриттів триботехнічного призначення [Physical bases of creation of composite materials and coverings of tribotechnical appointment]. Visnyk inzhenernoi akademii Ukrainy – Bulletin of the Engineering Academy of Ukraine, 2-3, 80-87 [in Ukrainian].

28. Sorokov, S. (2003). Klasternyi pidkhid do rozrakhunku fizychnykh kharakterystyk kompozytnykh materialiv [Cluster approach to the calculation of physical characteristics of composite materials]. Lviv: Institute of Condensed Matter Physics of SASU [in Ukrainian].

Пристатейна бібліографія ГОСТ

  • Аулін В.В. Зносостійкість гетерогенних композиційних матеріалів та покриттів в умовах абразивного зношування. Праці Таврійської державної агротехнічної академії. 2006. Вип.39. С.38-43.
  • Аулін В.В. Абразивна зносостійкість лазерно-модифікованих композиційних покрить.. Техніка в сільськогосподарському виробництві, галузеве машинобудування, автоматизація: зб. наук. праць КДТУ. 2003. Вип. 12. С.219-223.
  • Аулін В.В., Бобрицький В.М., Батєхін В.Б. Використання концентрованих потоків енергії при формуванні локальних зміцнених зон та композиційних покриттів на деталях машин. Машиностроение и техносфера XXI века. Сб. трудов XII междунар. научн.-техн. конф. в г. Севастополе 12-17 сентября 2005. В 5 томах. Донецк: ДонНТУ. 2005. Том 1. С. 30-33.
  • Аулін В.В., Бобрицький В.М., Златопольский Ф.Й. Вплив на зносостійкість композиційних матеріалів процесів, що протікають на межі їх складових. Инженерия поверхности и реновация изделий. Материалы 4-й международной научн.-техн. конф., 24-26 мая 2005, г. Ялта. К.: АТМ Украины, 2005. С.289-291.
  • Аулін В.В. Створення композиційних дисперсно-зміцнених покриттів на деталях СГТ з використанням лазерного випромінювання. Конструювання, виробництво та експлуатація сільськогосподарських машин. 2003. Вип. 33. С.310-316.
  • Черновол М.И., Аулин В.В., Соловых Е.К. Восстановление деталей сельскохозяйственной техники композиционными материалами с применением лазерного излучения. Сварка. Контроль. Реновация – 2003. Труды третьей международной научн.-техн. конф. (г. Уфа, 27-31 октября 2003 г.). Уфа: Гилем, 2003. С.308 – 313.
  • Черновол М.И., Аулин В.В. Упрочнение деталей машин композиционными покрытиями. AFES2005 Proceeding. The sixth international scientific forum aims for future of engineering science. – march 23-30. 2005. Hong-Kong. P. 86-91.
  • Аулін В.В., Бобрицький В.М., Златопольский Ф.Й. Вплив на зносостійкість композиційних матеріалів процесів, що протікають на межі їх складових. Инженерия поверхности и реновация изделий. Материалы 4-й международной научн.-техн. конф., 24-26 мая 2005, г. Ялта. К.: АТМ Украины, 2005. С.289-291.
  • Аулін В.В. Вплив характеристик компонентів контактуючих композиційних матеріалів і покриттів на параметри та властивості зони тертя. Проблеми трибології (Problems of tribology). Хмельницький: ХНУ. 2006. №4 (42). С. 110-112.
  • Аулін В.В. Триботехнічні властивості деяких композиційних покриттів. Вісник ХДТУСГ. Підвищення надійності відновлених деталей машин. Вип. 14. Харків, 2003. С.170-174.
  • Канович М.З., Трофимов Н.Н. Сопротивление композиционных материалов: монография. М.:Мир, 2003. 504 с.
  • Савуляк В.І. Наукові засади формування на сплавах заліза композиційних металокарбідних шарів зі стабільними структурами та підвищеними триботехнічними характеристиками: Автореф. дис... д-ра техн. наук: 05.02.01. НАН України. Ін-т проблем матеріалознавства ім. І.М.Францевича. К., 2004. 39 с.
  • Аулін В.В., Солових Є.К., Бобрицький В.М., Жулай О.Ю. Моделювання процесів формування структурозалежних властивостей при проектуванні композиційних матеріалів і покриттів. Сб. трудов XIIІ Международной научн.-техн. конф. 11-16 сентября 2006 г. в Севастополе. В 5 томах.. Донецк: ДонНТУ, 2006. Том 5. С. 231-239.
  • Аулін В.В., Бісюк В.А. Програмно-технічні засоби автоматизованої системи керування технологічним процесом зміцнення деталей композиційними матеріалами. Інтегровані інтелектуальні робото-технічні комплекси (ІІРТК 2010). Третя міжнародна наук.-практ. конф. 24-26 травня 2010 року, Київ, Україна. К.: НАУ, 2010. С.143-145.
  • Пат. 47581 Україна, МПК(2009) H05B 6/06. Спосіб автоматизації керування температурою наплавлення композиційного покриття / Аулін В.В., Черновол М.І., Бісюк В.А. та ін.; заявник і патентоотримувач КНТУ. №u200909294; заявл. 10.09.2009; опубл. 10.02.2010; Бюл.№ 3.
  • Пат. № 8907 Україна, МПК 7G01G11/00 (2005). Спосіб багатокомпонентного дозування сипкого матеріалу / Аулін В.В., Бісюк В.А., Віхрова Л.Г., Бобрицький В.М.; заявник і патентоотримувач КНТУ. №u200502779; заявл.28.03.05;опубл.15.08.2005; Бюл.№8.
  • Черновол М.І., Аулін В.В., Бісюк В.А. Залежність якості від керованих параметрів індукційного наплавлення зміцнюючих композиційних покриттів. Інтегровані інтелектуальні робототехнічні комплекси (ІІРТК-2012). Тези п'ятої міжнар. наук.-практ. конф. 15-16 травня 2012 року, Київ, Україна. К.: НАУ, 2012. С. 216-218.
  • Аулін В.В. Визначення об'ємного вмісту наповнювача в антифрикційному композиційному покритті. Машинознавство, 2004. №7 (85). С. 49-53.
  • Аулін В.В. Деякі питання фізики створення та математичного моделювання властивостей композиційних покриттів триботехнічного призначення. Проблеми трибології (Problems of tribology). Хмельницький: ХНУ. 2006. №2. С. 88-100.
  • Аулін В.В., Зіновик М.А., Дубовик В.О. Фізико-хімічні основи створення композиційних матеріалів триботехнічного призначення із структурою шпінелі. Проблеми трибології (Problems of tribology). 2007. №2 (44). С.63-66.
  • Аулін Віктор Васильович. Трибофізичні основи підвищення зносостійкості деталей та робочих органів сільськогосподарської техніки. Дисертація д-ра техн. наук: 05.02.04, Хмельниц. нац. ун т. Хмельницький, 2015. 447 с.
  • Василенко І.Ф. Дослідження властивостей композиційних покриттів, нанесених контактним наварюванням порошкових дротів. Техніка в с/г виробництві, галузеве машинобудування, автоматизація : зб. наук. пр. Кіровогр. нац. техн. ун-ту. 2014. Вип. 27. С. 60-67.
  • Василенко І.Ф. Вибір матеріалів порошкових дротів для нанесення композиційних покриттів. Збірник наукових праць КНТУ. Техніка в с/г виробництві, галузеве машинобудування, автоматизація. 2015. Вип. 28. С. 154-159.
  • Аулін В.В., Бобрицький В.М. Комп'ютерне моделювання полів температур та напружень в композиційних матеріалах та покриттях при їх формуванні, терті та зношуванні. Техніка в с/г виробництві, галузеве машинобудування., автоматизація: зб. наук. пр. Кіровогр. нац. техн. ун-ту. 2014. Вип. 27. С.235-245.
  • Аулін В.В. Поле напружень в композиційному матеріалі та композиційному покритті в умовах тертя ковзання. Зб. наук. праць ЛНАУ. Серія: Технічні науки. Луганськ: ЛНАУ. 2006. №.65(88). С.13-20.
  • Аулін В.В. Стан питання теорії зносу композиційних матеріалів і покриттів. Вісник ХНТУСГ ім. Петра Василенка. Техн. сервіс АПК, техніка та технології у сільськогосп. машинобуд. 2005. Вип. 40. С.82-87.
  • Черновол М.І., Аулін В.В. Фізичні основи створення композиційних матеріалів і покриттів триботехнічного призначення. Вісник інженерної академії України. №2-3. 2006. С. 80-87.
  • Сороков С. Кластерний підхід до розрахунку фізичних характеристик композитних матеріалів. Львів: Ін-т фізики конденс. систем НАНУ, 2003. 23 с.

  • Copyright (c) 2020 В.В. Аулін, І.Ф. Василенко, М.В. Красота